Veel zand of toch een holle ruimte onder voormalige Hofkapel?
Wat is er onder de vloer van de voormalige Hofkapel op het Binnenhof te zien: alleen maar zand, een holle ruimte of toch nog een stukje van een grafzerk dat boven het zand uitsteekt? Dat is de hamvraag bij het inpandig onderzoek naar de bodem onder de vloer van de begane grond van de voormalige Hofkapel aan het Binnenhof. De ruimte wordt grofweg de grafkelder van de Hofkapel genoemd.
Bekijk hier de beelden van het onderzoek
(Beeldtitel: Binnenhof Renovatie. Onderzoek grafkelder Hofkapel. Bauke van der Goot:)
RUSTIGE MUZIEK
BAUKE VAN DER GOOT: Het onderzoek naar de kelders
van de Hofkapel gaat plaatsvinden,
uiteindelijk is dat een uitvoering van een motie
die in de Tweede Kamer is ingediend over de grafkelder
en het onderzoek dat men wil weten wat eronder zit.
Wij willen als aannemer ook wel weten hoe de kelder opgebouwd is
om rekening mee te houden met ontwerpen en straks in de uitvoering.
We zijn wel heel benieuwd wat er echt onder de vloer in de grafkelders zit.
Is het leeg? Zijn er holle ruimtes? Zit er zand, puin?
Dat zijn de dingen die we gaan bekijken.
Het belangrijkste is dat we eerst zorgvuldig met het gebouw omgaan,
dat we gaan kijken van: waar gaan we het doen?
Maar we hebben ruimte moeten maken,
want er stonden kasten die weggehaald zijn, we moesten bureaus weghalen,
zodat we echt een goede scan konden maken.
(Mannen duwen een platte kar door een van de ruimtes. Patrick Stoutjesdijk:)
DE RUSTIGE MUZIEK SPEELT VERDER
PATRICK STOUTJESDIJK: Wij zijn hier met een grondradar,
dat is een hulpstuk voor een onderzoek naar de grafkelder van de voormalige Hofkapel,
die mogelijk hieronder zit, onder de grond.
Dat doen we dus op de begane grond en in de kelder.
Met de grondradar voeren wij een meting uit
waarbij we eigenlijk zo ver mogelijk door de wanden en vloeren willen kijken
om zo meer inzicht te krijgen van:
kunnen we al wat informatie vooraf aan verder onderzoek verkrijgen?
(Onderaan de kar hangt een antenne.)
BAUKE: Die informatie die uit de scan gekomen is,
hebben we naast het historisch materiaal gelegd,
hebben we met elkaar overlegd.
Dat was met archeologen, monumentenzorg,
mensen van het Rijksvastgoedbedrijf, ABT als adviseur.
Met een hele groep mensen hebben we bij elkaar gezeten om dan te gaan bepalen:
waar gaan we de gaten boren?
(De grote groep mensen zit rond een lange tafel.)
Als de gaten geboord zijn, dan wordt het spannend.
Dan heb je een gat, maar je wilt dan kijken wat erachter zit.
Dus dan gaan we echt fysiek met een camera erin om te kijken: wat zit er verder?
En dan komen er weer spannende beelden, of geen spannende beelden.
Maar er komt ook andere waardevolle informatie uit
die we kunnen gebruiken in de renovatie:
hoe zijn de muren en vloeren opgebouwd?
Die informatie wordt sowieso meegenomen.
En verder moeten we met elkaar nog gaan bespreken
wat we echt gaan aantreffen en wat we daarmee gaan doen.
Het onderzoek is op dezelfde manier te volgen,
via de website, met films en updates die vanaf september komen.
(Beeldtekst: Binnenhof Renovatie. Onderzoek grafkelder Hofkapel. binnenhofrenovatie.nl.)
De ruimte die nu de komende dagen onderzocht gaat worden, bevindt zich grotendeels onder de gang en de kantoorruimtes van de begane grond van de Eerste Kamer aan de zuidzijde van de voormalige Hofkapel. Tot nu toe is het onduidelijk of deze ruimte ooit als één geheel fysiek te betreden was of dat met de grafkelder enkel de omtrek van de grond werd bedoeld waarin mensen werden begraven of werden bijgezet in kleinere grafkelders die enkel te betreden waren via de bovengelegen vloer.
Scannen met grondradar
Het technische onderzoek wordt uitgevoerd door een team van bouwbedrijf Heijmans. Bauke van der Goot, proces- en omgevingsmanager, vertelt hoe zorgvuldig met het gebouw wordt omgegaan alvorens gaten in de vloer en in de kelderwand geboord kunnen worden. “Eerst zijn de kasten weggehaald en dan het stucwerk. Vervolgens wordt een deel van de vloeren op de begane grond van de huidige Eerste Kamer gescand en vanuit de kelder wordt een wand gescand.”
Zijn collega Patrick Stoutjesdijk, adviseur geofysisch onderzoek, vertelt verder: “De grondradar (scanapparaat) voert een meting uit waarbij, voor zover mogelijk, door de wanden en vloeren wordt gekeken. Op deze manier kun je via de scans zien of er verstoringen in de bodem zijn. En daar zou je uit kunnen afleiden of er meer dan zand ligt. Ook wordt deze informatie naast het historische materiaal gelegd.”
Kleine camera naar binnen
Op basis van de resultaten van de scans wordt onder andere samen met monumentenzorg van de gemeente Den Haag, met archeologen, met constructeurs en bouwtechnische adviseurs bepaald waar de gaten elektrisch geboord kunnen worden. Er wordt een beperkt aantal gaten geboord en alleen op die plekken waar de onderzoekers meer te weten kunnen komen over de opbouw van de wanden, muren en eventueel holle ruimtes. Een kleine camera, die door de gaten naar binnengaat, zal vastleggen en registreren hoe de ruimtes achter de gaten eruit zien.
Daarnaast komt uit dit onderzoek ook andere waardevolle informatie naar boven, die weer gebruikt kan gaan worden bij de renovatie van het Binnenhof. Bauke van der Goot: “Hoe zijn de muren opgebouwd? Hoe zijn de vloeren opgebouwd? Hoe is de kelder opgebouwd? Bij de renovatie van de Eerste Kamer kunnen we daar dan rekening mee houden bij het ontwerp en de uitvoering daarvan.”
Niet met mensen naar binnen
In de Kamerbrief van staatssecretaris Raymond Knops van 16 december 2021 waren al eerder de randvoorwaarden gesteld aan dit onderzoek. Het is constructief niet haalbaar om fysiek met mensen en onderzoeksmaterieel naar binnen te gaan. Mocht bijvoorbeeld een holle ruimte worden gevonden, dan zouden eerst de funderingen versterkt moeten worden. Dat is risicovol en kostbaar. Afhankelijk van de resultaten en bevindingen in dit onderzoek kan eventueel nog bekeken worden of er toch een vervolgonderzoek moet komen en in welke vorm.
Onderzoek buiten
Eerder deze zomer deden archeologen van de gemeente Den Haag onderzoek naar de bodem onder het gesloopte deel van de voormalige Hofkapel aan het Binnenhof uit 1879. Ze leerden door dit onderzoek hoe het gebied eruit zag in de late prehistorie, kregen meer inzicht in de opbouw van de zuidgevel van de Hofkapel en vonden diverse begravingen (skeletten).
