Oude bakstenen uit 1289 worden zichtbaar, skeletten geborgen
Oude bakstenen uit 1289, toen de Hofkapel werd gebouwd, worden beetje bij beetje zichtbaarder. Daarnaast zijn er ook graven met skeletten vrijgelegd en geborgen. Zelfs in die graven zijn de contouren van een (houten) kist nog zichtbaar. Dat er skeletten worden gevonden is niet vreemd omdat de Hofkapel eeuwenlang als begraafplaats voor belangrijke personen werd gebruikt. Wel is het bijzonder dat deze begravingen, naast de diverse funderingen zo vroeg in het onderzoek al naar voren komen.
Na ruim een week archeologisch onderzoek zullen al deze vondsten bij de verdere uitwerking en de documentatie hiervan nieuwe inzichten geven over de geschiedenis van de Hofkapel.
Bekijk de beelden van het onderzoek.
(Beeldtitel: Binnenhof Renovatie. Onderzoek grafkelder Hofkapel. Andjelko Pavlovic:)
OPGEWEKTE MUZIEK
ANDJELKO PAVLOVIC: We zijn maandag natuurlijk verdergegaan met ons onderzoek.
Dat hield in dat we een van de graven die er nog in het vlak lagen,
met deels de contouren van de kist, die hebben we vrijgelegd en gedocumenteerd
met behulp van een fysische antropologe, Constance van der Linde.
Dat graf is inmiddels weg, 'geborgen' heet dat.
We zijn nu bezig met een tweede graf.
Dat wordt, als het goed is, vandaag geborgen.
Verder zijn we aan de oostzijde van de Hofkapel verdergegaan
met het vrijgraven van de funderingen van de voormalige zijkapel,
waar de grafelijke familie in alle beslotenheid ook de mis kon bijwonen
vanaf het midden van de vijftiende eeuw.
We hebben dat hele vlak nu tot ruim zestig centimeter onder maaiveld ontgraven
en de oude contouren, de oude bakstenen uit 1289,
toen de kapel gebouwd werd, worden nu zichtbaar.
Er zijn ook delen van steunberen,
dat zijn blokken die tegen de gevel aan waren gemetseld om de druk op te vangen,
en nog andere elementen te zien.
Die begrijpen wij niet helemaal,
dus daarom hebben we een bouwhistoricus, de heer Ronald Stenvert, ingeschakeld,
hij is door het RVB ingehuurd voor dit soort klussen,
om het een en ander te komen verduidelijken.
Daar hebben we dus gisteren een heel vruchtbaar gesprek mee gehad.
RONALD STENVERT: Een bouwhistoricus kijkt naar het gebouw.
De gebouwde substantie is onze bron.
Daar gaan we in eerste instantie zo goed mogelijk naar kijken:
wat zie je voor afwijkingen, verschillen?
Zitten er bouwsporen in? Zijn er verschillende muurverbanden? Zijn er naden?
Dat soort dingen proberen we in kaart te brengen
en daar proberen wij een chronologie in aan te brengen.
Archeologen doen vooral het ondergrondse werk
en ik moet dan proberen van het opstaande werk duiding te krijgen.
Zo gauw dat het een opgaand werk is,
krijg je dus met constructies te maken,
steenverbanden, hoekverbanden en dat soort dingen,
en daar kunnen we als bouwhistoricus aanvullen.
Het is bijzonder dat je op deze plek dit kan vinden
en dat er zo veel te vinden is, niet alleen hier,
maar ook op andere plekken hebben we hele intrigerende dingen gevonden
waarvan wij tot nu toe niks afwisten.
PAVLOVIC: Ik had het al over die twee skeletten natuurlijk,
en de mensen die hier begraven werden, waren natuurlijk niet de minste.
Alleen, het jammere is dat we nu nog even niet weten wie deze mensen zijn,
maar we hopen daar later, bij de uitwerking, wel achter te kunnen komen.
We gaan in ieder geval een poging doen.
We hebben veel funderingen gevonden.
Sommige gaan uit de grond,
omdat wij in kleinere putten natuurlijk naar een dieper niveau moeten gaan.
Maar de funderingen die niet weg hoeven, die worden wel gedocumenteerd,
maar die blijven netjes in de grond zitten.
We zijn, zoals gezegd, vandaag nog bezig
met het gedeeltelijk vrijgraven van die funderingen van de zijkapel
uit het midden van de vijftiende eeuw, aan de oostzijde van de Hofkapel.
We willen dat skelet eruit halen
en we willen vanmiddag een van de vakken al gaan verdiepen.
De vakken worden net zo diep als dat het schone zand zit.
Schoon zand wil zeggen dat er verder geen sporen zijn van menselijk handelen.
Dan is het voor ons archeologen het tijdstip om te stoppen met het onderzoek.
(Versnelde beelden van mensen met oranje veiligheidshesjes aan en witte helmen op die druk bezig zijn met het archeologische onderzoek op het Binnenhof.)
DE OPGEWEKTE MUZIEK SPEELT VERDER TOT HET EIND VAN DE VIDEO
(Beeldtekst: Binnenhof Renovatie. Onderzoek grafkelder Hofkapel. binnenhofrenovatie.nl.)
Steunberen
Tijdens het onderzoek is wederom iets nieuws gevonden. Nu zijn dat delen van steunberen. “Dat zijn blokken die tegen de gevel waren aan gemetseld om de druk op te vangen,” zo legt Andjelko Pavlovic, archeoloog van de gemeente Den Haag uit. “Maar we zien ook andere elementen die we niet helemaal begrijpen en dan schakelen we een bouwhistoricus in.
“Archeologen doen vooral het werk onder de grond en proberen dat bloot te leggen en bouwhistorici kijken in eerste instantie naar de gebouwen boven de grond,” zo vertelt bouwhistoricus Ronald Stenvert. “Wij kijken of je afwijkingen ziet in de muren, zijn er verschillen te ontdekken. Wat voor constructies zijn er te zien. Zijn er steenverbanden, hoekverbanden te zien. Zo kun je allemaal intrigerende dingen zien, waarvan we tot nu toe niks vanaf wisten.”
Wie is het?
Archeologen gaan zorgvuldig te werk bij de opgravingen. In de video zijn beelden te zien die met een bodycam zijn gemaakt. Daarop zie je met welke precisie de archeologen de skeletten blootleggen om vervolgens verder onderzoek te kunnen doen. Regelmatig komen er mensen op het Binnenhof even kijken naar het werk van de archeologen. Vaak wordt gevraagd of de archeologen weten wie er gevonden is? Pavlovic begrijpt die vraag goed omdat de Hofkapel eeuwenlang als begraafplaats diende voor belangrijke personen. Helaas moet de archeoloog die mensen teleurstellen. “Het is jammer dat we dat nu nog niet weten wie deze mensen zijn, maar we hopen daar later bij de uitwerking wel achter te kunnen komen. We gaan in ieder geval een poging doen.”
De diepte in
Op dit moment worden er ook veel funderingen gevonden. Vooral aan de oostzijde van de Hofkapel zijn de archeologen flink aan het graven om op die manier de zijbeuk van de Hofkapel uit de 15de eeuw zoveel mogelijk bloot te leggen. Hierover zegt Andjelko Pavlovic: “We hebben inderdaad dikke funderingen gevonden. We gaan de komende dagen echt de diepte in. Dat doen we in kleinere vakken. Sommige funderingen gaan uit de grond, andere funderingen die niet weg hoeven, blijven, nadat ze gedocumenteerd zijn, netjes in de grond zitten. Pas als we ‘schoon zand’ vinden en dat betekent dat er verder geen sporen zijn van menselijke handelen, dan stoppen we.”
Voorlopig is er van stoppen nog geen sprake. Het archeologisch onderzoek naar de grafkelder van de voormalige Hofkapel gaat buiten de komende weken nog door. Het inpandige onderzoek van de grafkelder volgt later.